σαγγάριος

(Sakarya). Ποταμός της Τουρκίας στη Μ. Ασία, το ολικό μήκος του οποίου φτάνει περίπου σε 650 χλμ., ενώ το βάθος του κυμαίνεται από 3-5 μ. Πηγάζει από το φρυγικό οροπέδιο, ανάμεσα στο Εσκί-Σεχίρ και το Αφιόν-Καραχισάρ, διατρέχει το οροπέδιο της Άγκυρας και χύνεται στη Μαύρη θάλασσα, ανάμεσα στα χωριά Σεϊχλέρ και Ιντζιρλή. Κυριότεροι από τους παραποτάμους του είναι ο Μικρός Σ., ο Ακ-Τσάι (Λάλανδος), ο Κερμίρ Τσάι, ο Πορσούκ (Θύμβρης) και ο Εγκιουρού-Τσάι (ποταμός της Άγκυρας), στην αριστερή όχθη του οποίου είναι χτισμένη η τουρκική πρωτεύουσα. Επάνω του βρίσκεται αρχαία γέφυρα, χτισμένη στα χρόνια του Βυζαντινού αυτοκράτορα Ιουλιανού και υδροηλεκτρικός σταθμός μετά τη συμβολή σ’ αυτόν του παραποτάμου του Εγκιουρού. Σ., μάχη του-. Στη διάρκεια της Μικρασιατικής εκστρατείας η ελληνική στρατιά, μετά τη νικηφόρα μάχη του Δορύλαιου, κατέλαβε με τη νότια πτέρυγα της την περιοχή των πηγών του ποταμού. Κατά την προέλαση τους προς την Άγκυρα (Αύγουστος 1921) οι ελληνικές δυνάμεις πέρασαν την ανατολική κοιλάδα του Σ (11 Αυγούστου) και επιτέθηκαν εναντίον της αμυντικής τοποθεσίας, που η τουρκική διοίκηση είχε οργανώσει εκεί. Οι δύο αντίπαλοι αγωνίστηκαν με πείσμα και γενναιότητα, έχοντας μεγάλες απώλειες σε έμψυχο υλικό, ως τις 22 Αυγούστου που εμφανίστηκαν τα πρώτα συμπτώματα κάμψης του ελληνικού στρατού. Στις 28 Αυγούστου η πρωτοβουλία πέρασε στους Τούρκους, οι οποίοι με ισχυρές επιθέσεις ανάγκασαν τους Έλληνες να συμπτυχθούν στα Δ. του Σ (30-31 Αυγούστου). Η μάχη για την ελληνική στρατιά είχε χαθεί οριστικά, ενώ η εκστρατεία προς την Άγκυρα εξελισσόταν σε τραγική ήττα. Τις επόμενες μέρες (1-4 Σεπτεμβρίου) οι ελληνικές δυνάμεις κατόρθωσαν να συγκρατηθούν στη δυτική όχθη του Σ., στην προσπάθεια τους να ανασυνταχθούν και να υποχωρήσουν κανονικά (10 Σεπτεμβρίου).

* * *

ὁ, Α

(κατά τον Ησύχ.) «σκυτεύς, κατασκευαστὴς τζαγγῶν».

[ΕΤΥΜΟΛ. Άλλος τ. τής λ. τζαγγάριος*].